Nieprawidłowe zużycie opon i powody jego powstawania

wtorek, 02 lipiec 2013 20:47 Opublikowano w Porady

opony motocyklowe zużycieW tym krótkim przewodniku przyjrzymy się kilku wzorom zużycia opon, jakie czasem można spotkać na padoku podczas treningów. Celem tego artykułu jest rzucenie nieco światła na temat nieprawidłowego zużywania się opon tak, by czytelnik dysponował większą świadomością i mógł odpowiednio zareagować, gdy tylko zauważy niepokojące objawy, a przez to uzyskać wyższą żywotność ogumienia.  

 

Nie mnie jednak, złożona natura tego tematu niejednokrotnie uniemożliwia jednoznaczne stwierdzenie, co ma wpływ na co (zwłaszcza jeśli chodzi o wpływ ustawień zawieszenia), więc poniższy tekst należy traktować jako uproszczony przewodnik a nie ostateczną wykładnie, co i kiedy zmieniać by opona przestała ulegać przedwczesnemu zniszczeniu. Osobą dysponującą sporym doświadczeniem w czytaniu opon zdaje się być Pan Dave Moss, którego działalność można śledzić, na przykład, w serwisieYouTube. Wracając jednak do tematu…

 

Zimne rozdarcie

 

opona motocyklowa żużycie

 

 

Przyczyny – zimne rozdarcie powstaje na skutek zbyt wysokiego ciśnienia w oponie. Kiedy ciśnienie jest zbyt wysokie, powierzchnia styku opony z asfaltem jest zbyt mała przez co generuje zbyt małą ilość ciepła by mogło ono rozgrzać karkas do temperatury roboczej. Również brak dostatecznego ugięcia karkasu nie sprzyja wzrostowi jego temperatury. Zamiast tego, powierzchnia opony nagrzewa się bardzo mocno w krótkim czasie, co w połączeniu z zimnym karkasem prowadzi do rozerwania powierzchni opony i odrywania się jej kawałków od karkasu.

Objawy – rozdarcia sięgają dość głęboko i kształtem przypominają kształt paznokcia. Jeśli możliwym jest wsunięcie paznokcia pod rozdarcie a następnie odgięcie znacznego kawałka gumy z powierzchni opony to jest to pewny znak, że mamy do czynienia z zimnym rozdarciem.

 

Gorące rozdarcie

 

opony motocyklowe zużycie

 

 

Przyczyny – gorące rozdarcie powstaje na skutek zbyt niskiego ciśnienia w oponie. Powierzchnia styku opony z asfaltem w przypadku zbyt niskiego ciśnienia jest przesadnie duża a to prowadzi do przegrzewania się opony. Jeśli przegrzewa się cała opona, temperatura na powierzchni opony wzrasta jeszcze bardziej, przez co ulega ona stopieniu i rozsmarowaniu w kierunku do środka opony pod działaniem siły odśrodkowej.

Na pierwszy rzut oka wygląda to podobnie do zimnego rozdarcia, ale ponieważ przegrzewa się cała opona a nie tylko jej powierzchnia, guma schodzi w mniej drastyczny sposób i nie jest odrywana od karkasu. Oznacza to więc, że gorące rozdarcie nie będzie tak głębokie.

 

Objawy: jak powyżej, gorące rozdarcia są znacznie płytsze i bardziej rozrzucone na powierzchni opony. Nie powinno się dać wsadzić pod nie paznokcia, tak jak ma to miejsce w przypadku zimnego rozdarcia. Patrząc na oponę można również zauważyć, że rozdarcia schodzą do środka opony w kształcie łuków pod wpływem działającej siły odśrodkowej.

 

 

Zużycie opon wywołane ustawieniami zawieszenia

 

Zanim zaczniemy mówić o zawieszeniu i jak nieprawidłowe ustawienia mogą wpływać na zużywanie się opon, należy zaznaczyć, że jest niezwykle trudno wytłumaczyć, które symptomy oznaczają co, ponieważ nie każdy wzór zużycia daje się przyporządkować do jednego konkretnego elementu zawieszenia. Poniżej jednak znajduje się kilka punktów, które mogą okazać się pomocne w ocenie czy problem ze złym zużywaniem się opon odnosi się do zawieszenia czy też nie.

 

Jeśli ustawienia tylnego zawieszenia, (sag, dobicie, odbicia lub sztywność sprężyny) są niewłaściwe w stopniu zmuszającym oponę do wykonywania pracy zawieszenia to bardzo szybko będziemy w stanie zobaczyć nieprawidłowy wzór zużycia lub rozdarcia na powierzchni opony, ponieważ nie została ona zaprojektowana do takiego użytku.

 

Dla niewprawnego oka, zużycie opon spowodowane złymi ustawieniami zawieszenia może być łatwo pomylone z problemem wynikającym ze złego dobory ciśnienia (zimne lub gorące rozdarcie), ale istnieje kilka różnic i pytań, które można sobie zadać przed rozpoczęciem czynności korygujących.

Czy wiesz, że sprężyna jest dobrze dobrana? Jeśli sprężyna jest zbyt miękka lub zbyt twarda, obciążenia, z jakimi będzie musiał się zmagać karkas opony będą nieprawidłowe gdyż opona będzie zmuszona do wykonania części pracy zawieszenia. Efektem tego będzie szybka dezintegracja opony pod działaniem obciążeń, które normalnie nie powinny występować.

 

opony motocyklowe zużycie

 

Czy obszar objęty nieprawidłowym zużyciem ma jednakową szerokość na całym obwodzie opony? Jeśli da się zauważyć znaczne różnicę w szerokości tego obszaru tak jak na zdjęciu powyżej, jest to dobry wskaźnik tego, że ustawienie zawieszenia mogę być nieprawidłowe, zazwyczaj tłumienie odbicia. Czy obszar ten występuje na całym obwodzie? Jeśli tak, problemem może być złe ciśnienie lub nieprawidłowa geometria. Jeśli jednak obracając kołem da sie zauważyć, że obszar nadmiernego zużycia nie występuje ciągle, to jest, występuje naprzemiennie ze sporymi czystymi obszarami (nieobjętymi zniszczeniami) to znów można podejrzewać o taki stan rzeczy złe ustawienia zawieszenie, najprawdopodobniej tłumienie odbicia lub tłumieni dobicia lub nawet połączenie tych dwóch.

 

opony motocyklowe zużycie

 

Czy krawędzie bieżnika są podniesione? Jeśli występuje podsiniony obszar na przedniej lub tylnej krawędzi rzeźby bieżnika, jest to mocna oznaka tego, że odbicie widelca lub amortyzatora jest za szybkie lub za wolne (tłumienie za słabe lub za mocne). Zazwyczaj, jeśli podniesiony obszar tworzy się na przedniej krawędzi, odbicie jest zbyt wolne, jeśli na tylnej odbicie jest zbyt szybkie.

 

Rozdarcia wywołane nieprawidłową geometrią motocykla

 

Zbyt małe obciążenie na przedniej oponie 

 

opony motocyklowe zużycie

 

Przyczyny – ten typ wzoru zużycia opony nie jest tak często spotykany jak zimne czy gorące rozdarcie gdyż stoi za nim złe ustawienie geometrii motocykla, które zazwyczaj dotyka przednią oponę. To, co widać na zdjęciu jest rezultatem braku dostatecznego nacisku na przednią oponę, przez co nie może ona osiągnąć swojej temperatury roboczej.

Oznacza to również to, że przednia opona nie zapewnia odpowiedniego poziomu trakcji, przez co zamiast toczyć się po asfalcie jest wypychana na zewnątrz zakrętu po powrocie na gaz a jej powierzchnia ulega przegrzaniu i rozerwaniu.

 

Objawy – w przypadku braku dostatecznego obciążania przedniej opony, trzecia część boku opony będzie podlegać nieprawidłowemu zużyciu, więc obszar ten będzie dość duży.

 

Jeśli opona wykazuje nieprawidłowe zużycie na tym obszarze z jego początkiem (obszar najbliżej środka opony) występującym równo na całym obwodzie, można z duża dozą prawdopodobieństwa stwierdzić, że mamy do czynienia z rozdarciem wywołanym złym ustawieniem geometrii, które nie zapewnia dostatecznego obciążenia przodu.

 

Zbyt duże obciążenie na przedniej oponie 

 

Przyczyna – w momencie wejścia w zakręt, zbyt duże obciążenie na przedniej oponie będzie również wypychać ją na zewnątrz do momentu powrotu na gaz i odciążenia opony. Ten typ rozdarcia, oprócz zbyt dużego obciążenia na przedniej oponie, może być również wywołany zbyt miękkim przodem lub połączeniem tych dwóch problemów.

 

Objawy – znacznie węższy pas nieprawidłowego zużycia, który bardzo przypomina gorące rozdarcie tworzące się na tylnej oponie, ale jego szerokości będzie wynosić około 5-10 mm tworząc się mniej więcej w połowie pomiędzy środkiem a brzegiem opony. Znów, tak jak w przypadku niedociążenia przodu, jeśli obszar tego zużycia występuje na całym obwodzie, prawdopodobnym winowajcom jest geometria, jeśli nie ciśnienie.

 

 

Przebarwienie opony - niebieskie opony

 

opony motocyklowe zużycie

 

Często można natknąć się na pytanie, „dlaczego moje opony robią się niebieskawe” a wiele osób sugeruje, że po zaobserwowaniu takiego przebarwienia z opon już nic nie będzie. Nie jest to jednak do końca prawdą.                            

Opony motocyklowe zawierają oleje, które zapewniają im odpowiednią miękkość a ten niebieski/zielony odcień, jaki się czasem na nich pojawia to właśnie oleje wydostające się na powierzchnię.

Gdy użytkując opony doprowadzimy je do znacznej temperatury, to po ich schłodzeniu (jeden cykl cieplny) oleje zawarte w gumie mogą wydostać się na jej powierzchnię. Podczas kolejnego wyjazdu, oleje te zostaną starte z powierzchni opony i pojawią się z powrotem po kolejnym schłodzeniu.

Za każdym razem, kiedy opona przechodzi cykl cieplny będzie tracić oleje, które pomagają zachować jej odpowiednią miękkość, tak więc można spodziewać się stopniowego spadku efektywności działania opony wraz z kolejnymi cyklami. Cykle cieplne mają znacznie większy wpływ na opony torowe niż opony uliczne, które są projektowane na wiele cykli cieplnych.

opony motocyklowe zużycie

 

Jak zatem powinna wyglądać powierzchnia prawidłowo zużywającej się opony? Powyższa fotografia przedstawia to, czego szukamy. Jeśli zatem uzyskujemy wzór zużycia, który przypomina plażę po odpływie, prawdopodobnie trafiliśmy z ustawieniami.

Nie oznacza to jednak, że opona da nam tym samym maksymalną przyczepność a motocykl będzie się zachowywał dokładnie tak jak chcemy lub preferujemy (zawodnicy często poświęcają opony na rzecz lepszych osiągów). Czego możemy się spodziewać to bardzo zadowalająca żywotność opon i przyczepność wystarczająca przeciętnemu użytkownikowi.

Opony motocyklowe są bardzo drogim, jeśli nie najdroższym, elementem wyposażenia motocykla koniecznym do bezpiecznej jazdy po torze, dlatego warto poświęcić trochę czasu na przyjrzenie się ich zużyciu. Jeśli zauważymy drastyczne nieprawidłowości, kontynuowanie jazdy na siłę nie ma większego sensu gdyż zniszczenia mogą szybko stać się nieodwracalne.

Jeszcze raz wspomnę, że powyższy artykuł należy traktować jako uproszczony przewodnik po wzorach zużycia opon, gdyż ma nie wpływ ogrom czynników takich jak ciśnienia, rodzaj i ustawienie zawieszenia, geometria, styl jazdy czy nawet charakter danego obiektu. Zawarte tutaj wskazówki mogą jednak okazać się pomocne w zdiagnozowaniu pewnych oczywistych nieprawidłowości, którymi lepiej zająć się bezzwłocznie.

 

Dziękuję Danowi ze www.biketrackdayshub.co.uk za udostępnienie artykułu.

Autor: Tomasz Migacz

sportjazda.pl